İdrar torbasının ve idrar kanalının yapısı ve fonksiyonu nedir?
İdrar torbası (Mesane), böbreklerde üretilen idrarın biriktiği yerdir. İdrar torbası ile böbrekler arasında üreter denilen bir kanal vardır. İdrar torbasının altında ise idrarın yapıldığı ve erkeklerde penisten, kadınlarda vajinanın hemen üstünden dışarı açılan bir kanal (üretra) bulunur. İdrar torbası erkeklerde bağırsakların önünde bayanlarda ise rahmin altında yer alır. Böbreklerden gelen idrar yavaş yavaş idrar torbasına dolmaya başlar. Belli bir doluluğa ulaşana kadar sıkışıklık hissi hissedilmez, çünkü idrar torbası kaslardan oluşan bir yapıda olmakla birlikte elastik bir yapısı vardır. Ve bu dolma esnasında beyinden gelen sinyaller ile idrar torbasının kasılmadan gevşek kalması sağlanır. Bu sırada idrarı tutmayı sağlayan idrar torbasının çıkışında bulunan ve idrar kanalını (üretra) çepeçevre saran kasların (sfinkter) kasılı olarak kalması da sağlanır. Böylece kişi dolum esnasında idrar kaçırmaz. Yeterli doluluğa ulaşınca idrar torbasından beyine sinyal gider ve beyin tuvalete gitmek için kişiyi uyarır, yani sıkışma hissi hissedilir. Böylece kişi tuvalete gider, işemeye başlarken beyinden gelen sinyallerle idrar torbası kasılır ve idrar tutmayı sağlayan kaslar (sfinkter) gevşer. Hiç düşünmeden yaptığımız bu işeme işi aslında çok komplike bir sinir ve kas uyumu gerektirir. Normal yetişkin bir bireyde mesanede 350 ile 500 ml arasında idrar birikebilir.
Çocuklarda gündüz idrar kaçırması neye denir?
Çocukların ortalama çiş eğitimi yaşı 3 tür. Bu eğitim sırasında Çocukların zorlanarak çiş eğitimi verilmeye çalışılması daha sonradan şiddetli işeme bozuklukları ve bununla beraber gelişen sık idrar yolu enfeksiyonları ve daha ciddi problemlere neden olabilir. Uyanık iken idrar kaçırma çocukta idrar kontrolu ile ilgili işlevsel veya anatomik bozukluk nedeni ile oluşur. Anatomik bozukluklar çok çeşitli olabilir ve çoğu doğuştandır. Başta ürodinami adı verilen basınç akım çalışmaları olmak üzere yapılacak bazı testlerle bozukluk ortaya çıkarılır ve bazıları ilaçlarla, bazıları işeme eğitimleri ile ve bazıları da cerrahi girişimlerle tedavi edilir.
Gündüz idrar kaçırması neye bağlı olur?
En sık görülen işeme bozukluğu sık sık ve az miktarda işemektir. Bu durum sıklıkla ani işeme isteğinin gelmesi ve tuvalete gidene kadar gündüz idrar kaçırma ile beraber olur. Tedavisinde genellikle işeme zamanlamasının yapılması, tuvaletin çocuğun kullanabileceği şekilde düzenlenmesi (çocuk oturağı kullanarak ve ayakların altına bir basamak konarak), kabızlıktan kaçınılması ve doğal ve lifli gıda ile sıvıdan zengin beslenilmesi yeterlidir.
Dirençli durumlarda idrar torbasının(mesane) kasılmalarını azaltıcı bazı ağızdan alınan ilaçlar kullanılabilir. Daha dirençli durumlarda ise belde veya ayaktaki sinirlere çok hafif elektriksel uyarılar verilerek (tibial sinir stimülasyonu, nöromodülasyon, nörostimülasyon) mesane baskılanması denenebilir. Bu teknikte fayda sağlamaz ise endoskopik olarak anestezi altında mesane kası içerisine enjeksiyon yapılabilir. Uygulamanın uzun dönemde başarısı düşüktür. Diğer bir işeme bozukluğu ise günde sadece bir veya iki kez işemektir ki buna işeme ertelemesi adı verilir. Çocuk son dakikaya kadar çişini geciktirir ve sonunda tuvalete gidene kadar idrarını yine altına kaçırır. Çoğunlukla oyun, internet ve televizyona dalan çocuklarda özellikle bu durum söz konusudur. Tedavisi sadece düzenli işeme saatlerinin düzenlenmesidir. Aile, okul, öğretmen ve çocuğun beraber takım çalışması yapması başarının anahtarıdır. Farklı bir işeme bozukluğu ise idrarın amaçlandığı gibi kuvvetli ve rahat şekilde yapılamamasıdır. Bu durumda idrar tam boşaltılamaz. Mesanede idrarın kalması idrar yolu enfeksiyonlarına davetiye çıkarır. Ancak asıl tedavi işeme esnasında popo kaslarının nasıl gevşetilmesinin öğretilmesi ile sağlanacaktır ki buna pelvik taban egzersizi ya da biofeedback adı verilir. Diğer bir idrar kaçırma nedeni ise mesane ekstrofisi (ekstrofi vezika) hastalığıdır. Bunun tedavisi uzun süreli bir takip ve tekrarlanan operasyonları gerektirir. Uygun şekilde mesanesi kapatılıp mesane boynu onarılan çocuklarda idrar tutma olasılığı %30 dur. Geriye kalan hastalarda mesane boynu onarımları tekrarlanabilir. Bu ameliyatlar ağır ve yoğun bakım gerektirebilecek kapsamlı tedavilerdir. Mesanenin büyütülmesi için barsaklardan yama alınması veya mesanenin boşaltılması için cilt ile arasına barsaktan bir tünel yapılması (appendikovezikostomi veya Mitrofanoff kanalı) yapılması gerekebilir. Geçirilmiş onarımlara rağmen hala idrar kaçıranlarda endoskopik olarak anestezi altında mesane boynuna dolgu maddeleri enjekte edilerek idrarın kaçırılması engellenebilir.
Nörojenik mesane disfonksiyonu, mesaneyi çalıştıran sinirlere ait bir probleme bağlı olarak, mesanenin idrarı yeteri kadar depolayamaması ve/veya boşaltamaması anlamına gelir. Genellikle spina bifidalı çocuklarda görülen meningosel, meningomyelosel gibi patolojilere bağlı gelişir. Bu çocuklar beyin cerrahisinde (nöroşirürji) ameliyat olduktan hemen sonra takibe alınmalıdır. Ürodinamik incelemeler ile mesane fonksiyonları değerlendirilmelidir. Mesanesinde kasılma özelliği olmayan çocuklara ara sonda uygulamaları (T.A.K: Temiz Aralıklı Kateterizasyon) başlanmalıdır. Aynı zamansa mesane kapasitesi düşük olanlara da mesane kapasitesini artırmaya yönelik tedavi başlanmalıdır. Bu çocuklarda kabızlık ve gaita kaçırma birlikte eşlik edebilir ve bunlarda eş zamanlı olarak tedavi edilmelidir. Daha ilerlemiş olgularda, mesane büyütme ameliyatları (ogmentasyon), idrar kaçırmayı azaltıcı ameliyatlar (mesane boynu rekonstrüksiyonları-slingler) gerekebilir. Bazı durumlarda TAK’ı kolaylaştırmak için göbeğe yada karın duvarına alternatif kanallar (Mitrofanoff) yapılabilir. Bu yeni kanallar TAK yapılmasını son derece kolaylaştırmaktadır. bir çok aile ve çocuk tarafından ara sonda kullanımı için büyük kolaylık olarak görülmektedir.[vc_row bg_type=”grad” bg_grad=”background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(21%, #E3E3E3), color-stop(24%, #E3E3E3));background: -moz-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -webkit-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -o-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -ms-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);”][vc_column][vc_custom_heading text=”Randevu & Bilgi”]
